«Сахам мааны таҥаһа»: ойуулаабыттара оһуор, айбыттара мандар – талаанннаахтар дьоро киэһэлэрэ

07.03.2025


Норуот маастарын күнүн чэрчитинэн Дьокуускай куоракка бу күннэргэ үгүс тэрээһин ыытыллар. Олортон биирдэстэрэ, харах эрэ хайҕыы көрөр, сүрэх эрэ үөрэ өрүкүйэр кэрэ көстүү, дьоһун тэрээһин СӨ Национальнай бибилэтиэкэтигэр буолан ааста.

«Сахам мааны таҥаһа» тэрээһин М.К.Аммосов аатынан ХИФУ «Уран иис» маастарыстыба уһуйаана, «Өбүгэ суола» научнай-сырдатар түмсүү уонна СӨ Национальнай бибилэтиэкэ Кыраайы үөрэтэр национальнай пуонда салаата көҕүлээһиннэринэн ыытылынна.




Бу күн Надежда Ахматова, Светлана Петрова-Уран Хатын «Сахам мааны таҥаһын «бууктаах сон» тигиитэ», Зинаида Заболоцкая-Синан «Модная Якутия», Светлана Петрова-Уран Хатын, Ия Покатилова «Традиционная якутская одежда: символика и семантика» кинигэлэрэ үөрүүлээх быһыыга-майгыга сүрэхтэннэ, ону тэҥэ саха мааны таҥаһын көрдөрүүтэ буолла.

Бастакы кинигэ “Традиционная якутская одежда символика и семантика” студеннарга аналлаах нууччалыы тылынан суруллубут үөрэтэр босуобуйа буолар. Ааптардар этнограф Светлана Петрова-Уран Хатын уонна искусствовед Ия Покатилова. Ааптардар иккиэн сахабыт таҥаһа сайдарыгар, саха таҥаһын тигэр дьон элбии турарыгар сыраларын-сылбаларын ууран туран үлэлии-хамсыы, айа-тута сылдьар дьон. Ааптардар кинигэ туһунан санааларын үллэһиннилэр, хас биирдии оһуор-мандар, ойуу-дьарҕаа саха таҥаһыгар суолталааҕын тоһоҕолоон эттилэр.



Бастакы дефиле «Үрүҥ туллук эрэ мөлбөстүүр» коллекция, маастардар - Валериана Никифорова, Виктория Ноговицына сахалыы таҥаһы реконструкциялаабыттарын көрдөрдүлэр. Дьон болҕомтотун ордук тарта - кырынаас тириитин туһанан уонна киис атаҕын тириититтэн аттаһык кытыылаах хаһыаччыктар.



Иккис кинигэ “Саха мааны таҥаһын «бууктаах сон» тигиитэ”. Ааптардартан биирдэстэрэ Надежда Ахматова Чурапчы улууһун уонна Саха Республикатын уус-уран оҥоһуктарын маастара, магистерскай үлэтинэн бууктаах сон тигиитин талан үөрэтэн, чинчийэн кинигэ оҥорон таһаарбыта хайҕабыллаах.




Ааптар Надежда Ахматова уонна «Силик» түмсүү XIX үйэтээҕи бууктаах соннору сөргүтэн тикпит коллекцияларын дефилета кинигэ биһирэмин ситэрэн биэрдэ. Ааптар хас биирдии соҥҥо тохтоон сон ньэмиэтин араастарын ааттаталаан кэпсээбитэ ордук кэрэхсэбиллээх буолла.




Ыалдьыттар болҕомтолорун Варвара Попова тикпит бууктаах соно, ону таһынан сиэннэригэр тикпит оҕо кыһыҥҥы таҥаһа ордук тарта. Варвара Попова бууктаах сонун биир уратытынан буолар бэйэтэ таптайбыт, анаан хараардыбыт тимирдэрэ, ол кистэлэҥин тэрээһиҥҥэ кэлбит ыалдьыттары кытта үллэһиннэ.




Салгыы Аммаҕа 2024 сыллаахха буолбут Олоҥхо ыһыаҕын Гран при бирииһин хаһаайката, Сунтаартан төрүттээх, Удьуор уус Дьөгүөрэптэр сыдьааннара Варвара Егорова – Дыгыйа «Хаарыс солкоҕо сууланан» дьахтар сайыҥҥы киэһэ мааныга кэтэр, саха төрүт таҥаһын аныгылыы моһуоннаан тикпит коллекциятын көрдүбүт, сэргээтибит.



Тэрээһини киэргэттилэр аныгылыы этническай стиллээх сахалыы   таҥастар, ол курдук эдэр модельердар Мария уонна Полина Розенблюм «Дабайа» прет а порте таҥастарын көрдөрдүлэр, ону тэҥэ эдэр дизайнер Айыына Хромова эдэр кыргыттарга аналлаах дьабака бэргэһэлэрин көрдүбүт.




Үсүһүнэн Зинаида Заболоцкая-Синан «Модная Якутия» кинигэтэ сүрэхтэннэ. Зинаида Заболоцкая художник-модельер идэлээх, наука степеннээх искусствовед, «Синан» сахалыы муода сурунаалын таһаарбыт, саха төрүт таҥаһыгар аналлаах пособиелар уонна монографиялар ааптардара буолар. Зинаида Заболоцкая сахалыы матыыптаах, уран оҥоһуулаах, кэрэ көстүүлээх, ураты буочардаах коллекцията дьон болҕомтотун тарта, биһирэбилин ылла.

Түмүккэ сахалыы таҥнан-симэнэн кэлбит Далбар Хотуттарга Светлана Петрова-Уран Хатын кинигэлэрин бэлэх ууннулар.

Таарыйбыттара талба, оҥорбуттара оһуор-мандар ойуулаах, тикпиттэрэ дьикти-кэрэ талааннаах-дьоҕурдаах дьон үлэлэрин кэлбит ыалдьыт эрэ барыта сөҕө-махтайа көрөн астынна, манньыйда, сахалыы таҥныах, симэниэх, саха буолан сандаарыах санаалара күүркээйдэ.




 

















СӨ Национальнай бибилэтиэкэтин Медиа Киинэ