Олунньу 10 күнүгэр СӨ Национальнай бибилэтиэкэтин Историческай саалатыгар Саха тылын уонна суругун-бичигин күнүн көрсө Михаил Петрович Алексеев-Дапсыны кытта көрсүһүү уонна кини саҥа тахсыбыт «Сайар санаам, эмэр иэйиим эмсэхтэнэр ийэ тылым итии таптала» диэн кинигэтин тула кэпсэтии буолан ааста.

Тэрээһиҥҥэ сахалыы саҥалаах барыта тумус туттар дьоно – суруйааччылар, бөлүһүөктэр, тыл үөрэхтээхтэрэ, ону таһынан саха тылын туһугар ыалдьар, Дапсы үлэтин өрө тутар дьон, саха киһитин сиэринэн итии чэйдээх, алгыстаах алаадьылаах төгүрүк остуол тула мустан, ирэ-хоро кэпсэттилэр, аһаҕастык санаа атастастылар.

Тэрээһини иилээн-саҕалаан ыытта тыл билимин дуоктара Иван Егорович Алексеев - Хомус Уйбаан.

Михаил Алексеев-Дапсы «Кинигэбин олуһун диэн астынабын, кэнэҕэски ыччакка хаалларар үйэлээх үлэм, норуоппар туһалааҕы оҥордум, бу кинигэ кэннэ суруйбатахпына даҕаны кэриэстээхпин диэн астынабын», - диэн сүргэ көтөҕүллэн туран кэлбит дьоҥҥо махтал тылын тириэртэ.

Дапсы үгүс кинигэтин таһаарарыгар үлэлэспит кинигэ кыһатын салайааччыта Марфа Лыткина санаатын үллэһиннэ, үлэ хаамыытын кэпсээтэ уонна өссө да үлэлэһэргэ бэлэмин биллэрдэ.

Ил Түмэн билим уонна үөрэхтээһин сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Антонина Григорьева ааптары итиитик-истиҥник тус бэйэтин уонна Ил Түмэн аатыттан эҕэрдэлээтэ, саха тылын сайдыытыгар улахан кылааты киллэрбит киһи буоларын чиҥэтэн эттэ. Манна даҕатан эттэххэ, Ил Түмэн диэн тиэрмини олоххо киллэрбит киһинэн Михаил Алексеев-Дапсы буолар, бу тиэрмин суолтатын быһааран кэпсиир түгэнэ видеоҕа уһуллубутун, бүгүн мустубут ыалдьыттар көрдүбүт-иһиттибит.

Саха норуодунай суруйааччыта, бэйиэт, журналист, Ийэ тыл түмсүү чилиэнэ Наталья Михалева-Сайа кинигэ биһирэмигэр Дапсылыын аан маҥнай билсибит, үлэлэспит түгэннэриттэн кэрэхсэбиллээх кэпсээнин дьон-сэргэ астына иһиттэ, түмүгэр Наталья Владимировна «Дапсы – саха тылын эмчитэ. Кини сахабыт тыла күүскэ сайдарыгар сахпыт кыыма билигин да төлөннөөхтүк умайар. Үйэ уларыйар, онон төрөөбүт төрүт тылбыт умнуллубакка, улаханнык уларыйбакка саҥарыллар буоларыгар, Дапсы тыла-өһө киэҥник тарҕаныахтаах. Кини кинигэлэрин дьоҥҥо-норуокка тиийимтиэ буоларын курдук кыра тэттик кинигэлэргэ кубулутан дьоҥҥо-сэргэҕэ киэҥник тарҕатарбыт буоллар. Кини тыл нуорматыгар күүскэ үлэлиирин таһынан айар куттаах, хоһоон суруйар дьоҕурдаах, онон биһиги киниттэн аны уус-уран айымньы күүтэбит», - диэн санаатын сайа эттэ, дьон сөбүлэҥин ылан ытыс тыаһа хабылынна.

Өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэй интэринээт дириэктэрэ, физико-математическай билим дуоктара Иван Шамаев ааптары кинигэ биһирэмин үөрүүлээх күнүнэн эҕэрдэлээн туран тыл эттэ уонна түмүгэр, саха дьоно дьоһун кинигэни сыаналаан туран Михаил Петрович кинигэтигэр судаарыстыбаннай бириэмиэйэни туруорсарбыт сөптөөх диэн этии киллэрдэ.

Тэрээһиҥҥэ эҕэрдэ тылын этэ кэлбит суруйааччы Миитэрэй Наумап, кини "Михаил Петрович-Дапсы «Биһирэм тыл» биэриитигэр Петр Николаевич Тобуроков үбүлүөйдээх сылын көрсө суруйбут ыстатыйабын хайҕаабытыттан кынаттанан, суруйааччы буолбутум", - диэн бэрт сэргэхтик дьону кытта санаатын үллэһиннэ. "Тыл ыраас, чөл буоларын туруулаһар киһибит кинигэлэрин аудио гынан тарҕатарбыт буоллар элбэх киһи истиэ, сэҥээриэ этэ", - диэн баҕа санаатын эттэ.

Бүгүҥҥү тэрээһиҥҥэ Бүлүү улууһуттан Дмитрий Тарасович Иванов уһун сыллар устата Михаил Петровиһы батыһа сылдьан устубут архивнай матырыйааллара көһүннүлэр. Дмитрий Тарасович кэпсииринэн, 90-с сыллартан саҕалаан Дапсы үлэтин үйэтитиигэ дьаныардаах үлэтин саҕалаабыт, Дапсы «Биһирэм тыл» 90 биэриитин оцифровкалаабыт, маны таһынан Дапсы тус бэйэтин архивын Дмитрий Тарасовичка биэрбитин барытын сыымайдаан, оцифровкалаан, каталогка киллэрэн киччэлээхтик уура-харайа сылдьар, ону таһынан дьон-сэргэ туһаннын диэн киинэ пуондатын харалтатыгар биэрбит эбит.

Кинигэ сүрэхтэниитигэр тыл билимин дуоктара Гаврил Гаврильевич Филиппов, философия билимин дуоктара Андрей Саввич Саввинов, Дапсы төрөөбүт Боотулуутун нэһилиэгин аҕа баһылыга Петр Саввинов кэлэн саха тылын сүөгэйин сүмэтин илдьэ сылдьар, ийэ тыл өлбөт-сүппэт дьылҕатын туруулаһарга олоҕун анаабыт ытык киһибитигэр кэскиллээх тылларын этэн, үөрүүтүн үллэстэн бардылар.

СӨ Национальнай бибилэтиэкэ Медиакиинэ