Саха төрүт аһа-үөлэ

21.06.2025


Уһун унньуктаах кыһын кэннэ күөххэ үктэнии сахаларга ураты үөрүүлээх, суолталаах кэм буолар. Хороҕой муостаахтара, сыспай сиэллээхтэрэ алаас устун сырсан, чээлэй күөх оту аһылыктанан, үрүҥ илгэ үрүйэлии устан ас-үөл дэлэйэр кэмэ үүнэр. Ол онтон үөрэн, сүргэ көтөҕүллэн саха киһитэ Айыыларга махтанан, сүгүрүйэн улахан түһүлгэ тэринэн ыһыах ыһар.

Бу улуукан күҥҥэ тоҕуоруһа мустан ас арааһын астаан ыалдьыттары күндүлээн – маанылаан көрсөллөр. Биьиги өбүгэлэрбит үс сүүс араас суол аһы астаналлара биллэр. Ол курдук үрүҥ үүт ас, сыалаах эт ас, балык, көтөртөн – сүүрэртэн ас арааһа, хааһылар, бурдук ас, үөрэ, тар утахтар араастара бааллар.

Киһини аматытар, чөлүн бөҕөргөтөр, куһаҕан дьайа суох, үрүҥ тыынныыр аһы айыы аһа дииллэр. Киһи этигэр сиинигэр, доруобуйатыгар туох хайдах аһылыгы сиирэ – аһыыра олус суолталаах уонна улаханнык дьайар. Тулалыыр айылҕаҕа үөскүүр уонна үүнэр аһылыктар киһи этигэр – сиинигэр ордук иҥэмтиэлээхтэр. Итини тэҥэ киһи оннооҕор төрөөбүт үөскээбит дойдутун балыгын, сылгытын, сүөһүтүн этин сиэтэҕинэ, үүтүн истэҕинэ, айылҕалыын алтыспыкка тэҥнэһэр, күүһэ-уоҕа эбиллэр, сэниэлэнэр.

Сахалыы төрүт астарбыт туһунан кинигэлэри электроннай бибилэтиэкэҕэ булан ааҕаргытыгар табыгастаах буоллун диэн кинигэлэр сигэлэрин таһаарабыт.

1. Иннокентий Тарбахов. Өбүгэ алгыстаах аһа.

2. Елена Кузьмина. Саха төрүт аһа-үөлэ: рецептэр, тума, сүбэ-ама.

3. Иннокентий Тарбахов. Эн остуолуҥ сахалыы астара.

4. Алексей Абрамов. Кымысчыттарга сүбэлэр.

5. Семен Николаев.Пища якутов: (в свете соседних культур).

6. Иннокентий Тарбахов. Блюда земли Олонхо.