Тохсунньу 18 күнүгэр «Саха» НКИХ ханаалыгар «Олох үөһүгэр» биэриигэ култуура эйгэтигэр үлэ түмүгүн кэпсэттилэр. Биэриигэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин култуура уонна духуобунай сайдыы миниистирэ Юрий Куприянов, Национальнай библиотека дириэктэрин солбуйааччы Василий Борисов, култуура эйгэтигэр үлэлиир дьон кытыннылар.

«Саха АССР тэриллибитэ 100 сылыгар анаан ааспыт сылга 600-тэн тахса тэрээһини ыыттыбыт, өрөспүүбүлүкэ таһымыгар - 80-ча тэрээһини. Уопсай нэһилиэнньэ кыттыыта 19 мөлүйүөн буолбута, сүрүн көрдөрүүнү библиотека оҥорор. Бүтэһик сылларга Сахабыт сирэ саамай ааҕар регион аатын ылар. Ити биһиги дьоммут элбэҕи ааҕара диэн буолбакка, библиотека күүстээх үлэтин түмүгэ. Национальнай бырайыак бүтүннүү тарҕанан, модельнай библиотекалар үлэҕэ киирэллэр. Холобур, Анаабырга быйыл 10 мөлүйүөннээх библиотека үлэҕэ киирдэ. Бу харчы библиотека ис өттүн оҥорорго бэриллэр, тас өттүн, дьиэтин муниципалитет бэйэтэ тутар», - диэтэ Юрий Степанович.

Национальнай бырайыак 2019 сылтан киирбитэ, маныаха федеральнай куонкурус биллэриллэр. 2019 сыллаахха Саха сириттэн биир библиотека кыайбыта. Ол курдук Нерюнгри Беркакита 5 мөлүйүөнү ылбыта. Оттон эһиилигэр - 2020 сылга - номнуо биэс библиотека куонкуруһу ааспыта. 2021 сылга – 6. Ити курдук 2019 сылтан 2022 сылга диэри 14 библиотека куонкуруһу ааһан, модельнай библиотеканы үлэлэттэ.

«Хас биирдии библиотека бу куонкуруска кыттарга бырайыак оҥорор. Ааҕааччыларга, олохтоох дьоҥҥо социологическай чинчийии ыытар. Ол курдук дьонтон ханнык кинигэни ааҕыахтарын, библиотека хайдах буолуон баҕаралларын, туох оборудование баар буолуохтааҕын ыйыталлар. Россия 85 субъегыттан бары сайаапка ыыталлар, ону көрөн талан ылаллар. Москва бырайыактыыр офиһа уокуруктарынан рейтинг оҥорор. Саха сирэ библиотекатын ахсаанынан бастакы миэстэҕэ сылдьар. 14 библиотека диэн элбэх көрдөрүү. Биһиэхэ чугас Бурятия - 12, Амур уобалаһа 11 библиотекалаах. Онон улуус библиотекаларыгар улахан махталбытын тиэрдиэхпитин баҕарабыт. Өрөспүүбүлүкэ бюджетыттан эмиэ модельнай библиотекалар оҥоһуллаллар. 2020 сылтан сыл аайы 5-тии мөлүйүөн көрүллэр», - диэн Василий Борисович бэлиэтээн эттэ.

Модельнай библиотека диэн тугуй? Россия үрдүнэн библиотекаларга анал ирдэбил докумуона баар. Бу докумуоҥҥа аныгы библиотека хайдах буолуохтааҕа барыта сурулла сылдьар. Ирдэбилгэ чугаһыыр эбэтэр толору эппиэттиир библиотека модельнай диэн буолар. Үчүгэй дьиэлээх-уоттаах, аныгы оборудованиелаах, үлэһиттэрэ анал үөрэҕи ааспыт буолуохтаахтар. Анаабырга оннооҕор оруобакка тиийэ баар.

Харчы көрүллэн, модельнай буоларыгар библиотека уларыйар. Киһи дьону кытта алтыһар, сайдар, ааҕар сирэ буолар. Библиотекалар социальнай эйгэни олохтууллар.

«Холобур, Алдаҥҥа модельнай библиотеканы арыйбыппыт, сарсыарда киирдэххэ, куруук аҕа саастаах ааҕааччылар баар буолаллар. Наллаан олорон, сырдык, аныгы дьиэлээх библиотекаҕа кэлэн, чэй, кофе иһэ-иһэ хаһыаты, кинигэни босхо ааҕаллар. Оттон Хаҥалас библиотекатын аһыллыытыгар оҕолор арыйа сылдьаллар. Библиотека - иккис дьиэбит дэһэллэр. Урут библиотекаларга саамай чэпчэки сыаналаах көмпүүтэрдэри ылар этибит. Билигин буоллаҕына, саамай ыарахан сыаналааҕы ылан туруорабыт. Онно оонньуохха да, үлэлиэххэ да сөп. Хаҥалас оҕолоро библиотеканы дьиэ оҥостубуттара ыраатта. Холобурдаан эттэххэ, сорох төрөппүттэр ыарахан сыаналаах көмпүүтэр ылар кыахтара суох, онон оҕолор библиотекаҕа кэлэн үлэлииллэр, Уопсайынан, билигин библиотекаҕа урукку курдук кинигэ эрэ кэлэн уларсан бараҕын диэн буолбатах, оннооҕор театр устуудьуйалара кытта үлэлииллэр. Онон библиотека туспа эйгэни олохтуур. Ил Дархан Айсен Николаев уурааҕынан Дьокуускайга Инники көлүөнэ паарката тутуллуохтаах, биллэн турар, библиотека сүрүн ортотун ылыаҕа», - диэтэ Юрий Куприянов.

2022 сыл ахсынньытыгар СӨ Национальнай библиотекатыгар Саха сирин норуотун тылын уонна култууратын баайын сыыппараҕа көһөрөр киин аһыллыбыта. 

«Сыыппара киинэ Саха АССР 100 сылыгар анаан аһыллыбыта. Култуура, тыл-өс баайын кэлэр көлүөнэҕэ хааллараары, төһө кыах баарынан тарҕатаары үлэтин саҕалаабыта. Бу киин Национальнай библиотека эрэ кинигэлэрин сыыппараҕа көһөрөр диэн буолбатах, култуура тэрилтэлэрэ бары кыттыһыахтарын сөп. Оччоҕо биһиги кинилэр баайдарын сыыппараҕа көһөрөн, ойуулаан, интэриниэккэ таһаарабыт. Саха сирин наукатын академиятын кытта «Саха сирин энциклопедията» диэн улахан бырайыактаахпыт. Кинилэр научнай ыстатыйалары биэрэллэр», - Василий Борисович Сыыппараҕа көһөрөр киин туһунан кылгастык биэриигэ кэпсээтэ.

Култуура эйгэтин үлэтэ хаһан да тохтообот. Ситиһииттэн ситиһиигэ, иннин диэки баран иһэр, дьону түмэ тардар. Инникитин киһи киһиттэн тэйбэккэ, уопсастыба буолан бииргэ алтыһалларын тэрийэр.

Биэриини толору https://youtu.be/IgYAkCGrCjw көрүҥ. 

                                                                           СӨ Национальнай библиотекатын Медиакиинэ