Кинигэ ис хоһоонуттан көстөрүнэн, Николай Николаевич айар аартыгын аргыстарынан кини суруналыыс быһыытынан суруйталаабын кинигэлэрин дьоруойдара буолаллар эбит.

Бастатан туран ааптар утумнарыттан бэриллибит дьоҕурун сайыннаран, бэйэтэ сыана быһарынан, «общественнай төрүккэ олоҕуран суруйар суруналыыс» буолар эбит.

Николай Николаевич төрүччүтэ 1638 сыллаахха Енисей казага Индигир өрүс тардыытыгар кэлэн олохсуйбут суол арыйааччылартан биирдэстэриттэн Иван Ребровтан сүһүөх анньан сириэдийбит модьу умнас буолар. Аны Коля кыра, бэйэтин саҥа билинэр сааһыттан дьоно айылҕаттан айдарыылаах Айыы Улуу ойууна Константин Иванович Чирковтуун алтыһалларынан, кинини билэ-көрө улааппыт. Ытык кырдьаҕас оҕону түһэҕэр тутан ымманыйан ылыталаабыт түгэннэрэ бука эмиэ алгыс буолбут буолуохтаахтар. Ити курдук, оҕо сааһа дьиэлээхтэрин сылаас сыһыаннарынан уонна ып – ыраас, сып – сырдык айылҕаҕа ааспыттара киниэхэ киэҥ көҕүстээх, анаарар дьоҕурдаах дьылҕаны түстээтэхтэрэ. Коля уол айар үлэҕэ бастакы хардыынан оскуолаҕа алтыс кылааска үөрэнэ сырыттаҕына1962 сыллаахха оройуон «Хотугу кыым» хаһыатыгар маҥнайгы хоһооно бэчээттэммитэ буолар.

Салгыы ааптар айан-тутан хаалларбыт кинигэлэрин 12 түһүмэхтэргэ тиһэн, дьаарыстаан билиһиннэрэр. Ол курдук «Дойдум дьоно – дойдум дьоло» түһүмэххэ үлэни киһи киэргэтэрин курдук, сир ньуурун, дойдуну олохтоох дьон киэргэтэллэрин төрөөбүт Абыйын чулуу дьонугар анаммыт 19 кинигэлэрин билиһиннэрэр. Ол курдук бастакы кинигэтэ, хотугу сиргэ тутууну салайаачытыгар «И.Н. Ефимов олоҕо үлэтэ. Ахтыылар» кинигэ 1998 сыллаахха тахсыбыт. Онтон «Абыйдар бастакы үтүөлээх врачтара А.К. Садовникова, Г.П. Садовникова» кинигэ бу быраастар эрэ буолбакка Абыйга доруобуйа харыстабыла хайдах тэриллэн сайдан барбытын чахчылара сэдэх докумуоннарынан бигэргэтиллэллэр.

Николай Ребров идэтинэн учуутал буоларын быһыытынан үөрэммит Муҥурдаах орто оскуолатын учууталларыгар махтал тылларын анаабыт «Төлкөбүн төрүттэспит түгэннэртэн» (2003) . Бу түһүмэххэ ааптар ордук чорботон Иннокентий Константинович Сивцевы – саха тылын уонна литературатын учууталыгар махтала муҥура суох. Ол курдук, кини саҥа саҕаланан эрэр уйан эрдэҕэс сааһыгар саамай убаастыыр, таптыыр учуутала, чугас, истиҥ аҕа табаарыһа буолан элбэххэ үөрэппитэ, уһуйбута Николай Николаевич киһи быһыытынан сайдыытыгар дириҥ суолу хаалларбытын билинэрэ учууталга махтал үтүө холобура буолар.

2007 сыллаахха Саха сирэ Арассыыйа састаабыгар киирбитин 375 сылыгар анаан «Саха сирин нэһилиэктэрэ» сериянан «Бичик» кинигэ кыһатыгар «Бороҕон нэһилиэгэ: Уус-Алдан улууһа» диэн нэһилиэк олохтоохторо мунньубут альбомнарыгар, буклеттарыгар мунньубут матырыйаалларыгар олоҕуран Н.Н. Ребров иилээн-саҕалаан баай ис хоһоонноох кинигэ таһаартаран, хаһаактар бастакы ааллара кэлэн Кэйигэстээх кытылыгар тиксибиттэриттэриттэн ыла доҕордоһуу олуга ууруллубут Бороҕон сирин туһунан бу кинигэ үйэлэргэ сэһэргии туруоҕа.

Айар үлэҕэ тэрилтэлэри кытта алтыһыы холобурун быһыытынан ааптар бэһис түһүмэххэ киллэртээбит «Үлэ коллективтарын туһунан кинигэлэрим» диэн түһүмэх буолар. Манна, бу хайысхаҕа ордук табыллан үтүө түмуктээхтик алтыспыт тэрилтэтинэн энергетиктэри кытта үлэлээн «Северное сияние над землей Олонхо» диэн кинигэтэ буолар.

Манна бастатан туран, «Сахаэнерго» генеральнай дириэктэрэ (Николай Маркович Парников) суруналыыска үлэлиир усулуобуйаны тэрийбтиэ буолар. Бастатан туран, ол кэмҥэ үлэтэ суох суруналыыһы үлэҕэ ылбыт. Кинигэни бэлэмниир анал бөлөх тэриллибит.Суруналыыс тэрилтэ бары мунньахтарыгар сылдьар көҥүлү ылбыт. Ити курдук кинигэни бэлэмнээһиҥҥэ элбэх киһи үлэлээбит. Түмүгэр 2005 сыллаахха XII Бүтүн Россиятааҕы ПЕГАЗ журналистар конкурстарыгар «Лучшая публикация по проблемам ТЭК России 2005». В номинации «Премия за лучшую книгу удостоена книга «Северное сияние над землей Олонхо» ОАО «Сахаэнерго» – дочернего предприятия ОАО АК «Якутскэнерго». Автором – составителем книги является член Союза журналистов России Ребров Н.Н. Онон, тэрээһинэ табыллыбыт үлэ үтүө түмүктээх буолара бигэргэтиллибит. Ити курдук, салгыы аны кини айар арртыгын аргыстарынан чекистэр, суруйааччылар уонна суруналыыстар буолаллар. Салгыы биллэр – көстөр суруналыыстар буолуталаабыттар. айар аартыга ураты баай историялаах уонна уһулуччу дьоннордооҕунан, араас үтүө үгэстэрдээҕинэн биллибит Мэҥэ Хаҥалас улууһун Лоомтука нэһилиэгэ буолар. Ол курдук, аатырбыт атыыһыттар Никифоровтар – Манньыаттаахтар, биллэр салайааччылар С.З. Борисов, Р.Г.Васильев, С.Н.Захаров, улуу саха, академик В.П.Ларионов, курдуктар төрөөн – үөскээн тахсан өрөспүүбүлүкэ туһугар айан – тутан төрөөбүт дьойдуларын аатын ааттаттахтара.

«Ойуурдаах куобах охтубат» диэн өс хоһоонунуу Николай Николаевич Ребров элбэх табаарыстардаах, доҕоттордоох, уонна кинини тулалыыр үтүө дьон баар буоланнар айар үлэтэ ситиһиилэрдээх буоллаҕа. Ыраах Абый олохтооҕо айар идэтин ордук Дьокуускайга кэлэн олохсуйуоҕуттан хотуулаахтык дьарыктанан барбыт. Манна кини айар үлэтин кынаттааччыларынан биир дойдулаахтара, өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр салайааччылар эмиэ Абый Муҥурдааҕыттан төрүттээхтэр: Будимир Дмитриевич Слепцов, Иван Данилович Черов, Николай Иванович Соломов буолбуттарын билинэн туран, бу кинигэтигэр ааттарын ааттан туран махтаммыта сиэрдээх быһыы буолар.

Соҕотохсуйууну ылыммат аналлаах Николай Ребров аны да дьиэ кэргэнин өйөбүлүгэр көмөтүгэр тирэнэн өссө да сөбүлээн дьарыктанан суруйар үлэтигэр айа – тута сылдьарыгар баҕарыаҕын!

Ол эрээри, айар үлэни көҕүлүттэн ылан айа-тута сылдьар ааттаах-суоллаах үгүс сэҥээриллэр суруйуулардаах суруналыыс үлэтин үмүрүтэ сотору Абыйдааҕы кииннэммит бибилэтиэкэлэр сисстиэмэтин үлэһиттэрэ дьоҕус ыйынньык оҥорон кинигэҕэ киллэттэрбэтэхтэрэ өйдөммөт суол.

Түмүккэ суруналыыс Николай Ребров айар үлэтинэн дьон үтүө өрүттэрин таба көрөн бэлиэтээн, кинилэр ситиһиилэрин өрө тутан «суруллубут - суоруллубат» сокуонунан үйэтитэлээбитин иһин, дьон киниэхэ анаабыт «тупса кырдьар» баҕа санаалара тиийэҕэ!