СӨ Национальнай библиотекатын билим үлэһитэ Ангелина Кузьмина көҕүлээн салайар Саха сиригэр төрүт олохтоох омуктар тылларын, култуураларын сырдатар, үөрэтэр уопсастыбаннай «Өбүгэ ыллыгынан (По тропе предков)» бырайыагынан «Туой иһити оҥоруу сиэрэ-туома» биэриитэ таҕыста. 

Саха сиригэр б.э.и. 5-4 тыһыынча сыл анараа өттүгэр оҥоһуллубут туой иһиттэр көстүбүттэр. Хас биирдии үйэҕэ ньымата уларыйан испит. Холобур, Сыалаах култууратын кэминээҕи иһиттэр сиэккэлии уруһуйдаахтар, б.э. II-с үйэтин саҕаланыытыгар эрдэтээҥҥи тимир үйэҕэ тыҥырахтарынан оҥута баттыалаан араас быһыылаах оһуордары оҥорор буолбуттар. 

Күөс иһитин оҥоруу ураты сиэрдээх-туомнаах. Оҕо төрөөтөҕүнэ, киниэхэ анаан оҥоттороллоро. Ылыахтарын иннинэ күөсчүттэн ыйыталлара: «Хайа бии кырабыт анала хайаата? Кэллэ дуу, суох дуу?». Онуоха алдьамматах, хайдыбатах буоллаҕына: «Ыбаахтаахха дылы!», – диэн хоруйдуура күөсчүт. Оччоҕо сакаастаабыт киһи үөрэрэ. Алдьаммыт, хайдыбыт буоллаҕына, куһаҕан бэлиэ буолара. 

Бу биэрииттэн туой иһит сиэргэ-туомҥа суолтатын, үөрэтии устуоруйатын уонна хайдах оҥоһулларын, ньымаларын билиэххит.

Сигэтэ.