Саха норуодунай поэтессата, Саха Сирин суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ,
Россия суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, "Далбар хотун" сурунаалы төрүттээччи
Наталья Ивановна Харлампьева.
Наталья Харлампьева кыргыттар поэзияҕа киириилэрин туһунан бу курдук уобарастаан бэртээхэйдик эппиттээх: "Саха поэзиятын алааһын тула элбэх модьу-таҕа тииттэр, бэстэр сэлэлии үүммүттэрин билэр эбит буоллахпытына, соторутааҕыта онно эдэр хатыҥ-чараҥ сэбирдэҕинэн суугунаан эрэрин саҥа иhиттибит. Ол поэт кыргыттар нарын-намчы эрээри, сороҕор кылыһахтанан ылар хатан куоластара дьоҥҥо-сэргэҕэ киэҥник билиннилэр". Поэзия диэн саха киһитин сүрэҕэр-быарыгар чугас сытар алааһа эбит: онно үүммүттэр аарыма тииттэр, бэстэр уонна нарын-намчы хатыҥчааннар. Варвара Потапова бэйэтин ойдом үүммүт соҕотох хахыйахха тэҥнэммит эбит буоллаҕына, хатыҥнар элбээн, чараҥ буолбуттар. Олор ортолоругар лаглайа үүммүт, сиппит-силигилээбит дьоһун-мааны хатыҥ буолан көстөр саха талааннаах поэтессата - НАТАЛЬЯ ХАРЛАМПЬЕВА.
Наталья Ивановна 1952 сыллаахха балаҕан ыйын 1 күнүгэр Маҕан сэлиэнньэтигэр төрөөбүтэ. Поэтесса олоҕун түстээбит ол күнүн маннык уруйдаан эппитэ:
Атырдьах ыйа - эдьиийим,
Мин эйиигин таптыыбын!
Кэлбит үһүбүн бу сиргэ
Эн тиһэх, хараҥа түүҥҥэр,
Олох устун мэлдьи
Эйиигин батыһаары,
Эн курдук холку, дьоһун
Айылгылаах буолаары,
Мэник сайын, ыгым күһүн
Быыстарыгар сылдьаары...
Үлэтин Маҥан авиапордугар саҕалаабыта. 1978 сыллаахха Саха государственнай универститетын нуучча тылын уонна литературатын салаатын кэтэхтэн үөрэнэн ситиһиилээхтик бүтэрбитэ. Бэрт сотору олохтоох авиация "Северная трасса" диэн анал хаһыатыгар корректор үлэтигэр киирбитэ, онно хаһыат корреспонденынан үлэлээбитэ.
1976 сыллаахха бастакы хоһооннорун хомуурунньуга — "Аэроплан" — күн сирин көрбүтэ. Бу хоһооҥҥо бастакы холонуута саха ытык поэттарын — Семен Данилов, Семен Руфов, Михаил Тимофеев — биһирэбил сыаналарын ылбыта.
Семен Руфов: "...Семинарга мустубут сүүрбэччэ киһи санаата барыта биир буолбута – бу ведомственнай хаһыакка үлэлиир 23 саастаах Наташа Харлампьева дириҥник уонна образтаан суруйарга холоноруттан, хоһоонноругар ол табыллан тахсан эрэриттэн бары үөрбүппүт.
Хоһооннорун туһунан элбэҕи этиллибэт – ааҕааччы бэйэтэ сыаналыа. Ол эрээри "Сиргэ күүстээх аналтан" диэн быыкаа хоһоону да ыллахха – летчик уолу таптаан, күүтэн эрэйдэнэр кыыс тапталын, эрэйин эдэр автор хайдах курдук аҕыйах тылынан күүскэ этэрий? Бииргэ сылдьан былыт буолан нарыннык самолетун кынатыгар сыстыан баҕарара – Наташа элбэх булумньу образтарыттан биирдэстэрэ диэхпин баҕарабын..."
"...Бу кинигэм жанрын быһаарарга мунаахсыйабын. Ахтыы диэҕи атын, автобиографическай проза диэхпин, бука, арыый быстахтык суруллубут буолуохтаах...
Хайдах да ааттаммытын иһин, бу суруйуу - олорбут кэммин анааран көрүү. Оҕо сааһым, ийэм, аҕам, бэйэм олоҕум, бүгүн миигин туох долгутарын туһунан санаалар...
Ситэ этиллибэтэх баар буоллаҕына, болҕомтолоох ааҕааччы строкалар быыстарынан ситимнээх, силбэһэр, хоһулаһар түгэннэрдээх. Ол да иһин кинигэбин "Дьэҥкир сурук" диэн ааттаатым...".
Бу кинигэни, кинини киһи-хара оҥорбут, ийэтин кэриэһигэр анаан суруйбута. Онно эппитэ: "Миэхэ күн сирин көрдөрбүт боростуой саха дьахарын олоҕун көрүүтэ, дьоҥҥо сыһыана, мындыра, бөлүһүөктүү өйө-санаата бу кыракый кинигэттэн илэ-бааччы көһүннэ ини диэн эрэнэ саныыбын. Кини миигин аҕалбыт орто дойдутугар, кини алгыһынан арчыланан, кини тапталыгар сууланан күн бүгүн мин олордоҕум".
1987 с. «Кыһыл ньургуһун» хоһооннорун хомуурунньугун иһин Саха сирин Комсомолун бириэмийэтигэр тиксибитэ.1988 с. ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ.Хоһоонноро араас омук тылларыгар тылбаастаммыттара.
НАЦИОНАЛЬНАЙ БИБИЛЭТИЭКЭ ФОНДАТЫТТАН ЭЛЕКТРОННАЙ КИНИГЭЛЭР
подробнее
2020 с. Москваҕа “Молодая гвардия” кинигэ кыһатыгар “Жизнь замечательных людей” аатырбыт сиэрийэҕэ саха норуодунай бэйиэтэ Семен ДАНИЛОВ туһунан саҥа кинигэ күн сирин көрбүтэ. Кинигэ ааптарын, саха норуодунай бэйиэтин, Саха сирин Суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлин Наталья ХАРЛАМПЬЕВАЛЫЫН анал кэпсэтии.
"Призванием своей жизни всегда считала литературу и поэзию"
«Саха литературата сайдар кэскиллээх, тоҕо диэтэххэ, саҥа, эдэр күүстэр киирэн иһэллэр. Сэбиэскэй кэмҥэ курдук суруйааччы аата-суола, үлэтин төлөнүүтэ даҕаны суох. Баҕатыйан, сананан, дьоҕурдара, талааннара тэһэ кэйэн киирэр дьону мин өйүүр уонна ытыктыыр эрэ кыахтаахпын. Бүгүн чахчы норуоттарын өйө-санаата, литература сайдарын саныыр дьон литератураҕа киирэр. Билигин ыраас санаалаах, норуотун таптыыр эрэ киһи суруйааччы буолар кыахтаах. Инникитин, кэлэр үйэҕэ итинник буолуо диэн эрэнэбин».
Наталья Харлампьева
Наталья Харлампьева
Саха Өрөспүүбүлүкэтэ 100 сылынан хайдах буоларын туһунан санаалара.
Наталья Харлампьева айар үлэтин үгэнигэр сылдьар, хас үрдэл барыта чыпчаал курдук көстөр. Ол эрээри поэтесса иннигэр өссө да үгүс сорук уонна кыайыылар күүтэллэрэ саарбаҕа суох. Кини айар Музатын кытта аргыстаһан, олох суолун устун хомоҕой хоһоон хотуна дэтэн айанныыр.
Made with Mobirise
Website Maker
