Афанасий Петрович Рязанскай олоҕун кэрчиктэрэ

1873 с. тохсунньу 1 кунугэр Боотуруускай улууhун I Скороульскай нэhилиэ­гэр (билиҥҥинэн Амма улууhун Соморсун нэhилиэгэр) Үрүйэ алааhа диэн сиргэ төрөөбүтэ. Аҕата Петр Васильевич Рязанскай (1822 сыллаах төрүөх) Боотуруускай улуус Хадаар нэhилиэгиттэн төрүттээҕэ. Ийэтэ - Наталья Ивановна Кардашевская (1829 с.) Скороульскай нэhилиэк, Үрүйэ алааhа. Кэргэнэ - Мария Игнатьевна Тарасова (1880 с.) Боотуруускай улууhугар Хайахсыт нэhилиэгэр үөскээбитэ. Кини биллиилээх общественнай деятель, Ил Тумэн бэрэссэдээтэлэ А.П.Илларионов төрүттэрин кытта ситимнээх. Үс уол, икки кыыс оҕолоохторо.
1890 с. эр дьон Дьокуускайдааҕы классическай прогимназияны бүтэрбитэ.
1891-1893 с.с. Боотуруускай улуус суруксута.
1894-1897 с.с. I Чакыр нэhилиэгин кинээhэ.
1898-1899 с.с. I Чакыр нэhилиэгин суруксута.
1900-1901 с.с. Дьокуускай уокурук комиссарын көмөлөhөөччүтэ.
1902-1906 с.с. I Чакыр нэhилиэгин суруксута.
1907-1911 с.с. I Чакыр нэhилиэгин кинээhэ.
1911 с. ахсынньы 20 күнүттэн 1914 с. ахсынньы 31 күнүгэр диэри Амма улууhун бастакы кулубата.
1912 с. Сахалар уобаластааҕы съезтэрин дэлэгээтэ.
1914-1917 с.с. III Чакыр (Соморсун) нэhилиэгин суруксута.
1917 с. Саха уобалаhынааҕы тыа сирин үлэhиттэрин (бааhынайдарын) съезтэрин дэлэгээтэ.
1917 с. III Чакыр дьонун аатыттан, Куттал суох буолуутун кэмитиэтигэр, большевик Петровскайга «олох кэскиллээхтик сайдарыгар» баҕаран телеграмма ыытар.
1918 с. сэтинньитигэр Саха уобалаhын Земскэй Управатын коллегиятын чи­лиэнин быhыытынан, Арассыыйа Верховнай правителэ А.В. Колчакка: «... даём торжественное обещание быть верными и неизменно преданными Российскому государству», - диэн ис хоhоонноох телеграмма ыытыллыбытыгар илии баттаhар.
1919-1920 с.с. дойдутугар Соморсуҥҥа, Арыыга, Эрэhээн алааhыгар баар хаhаайыстыбатын көрүнэн олорбут. «Альфаловальк» үүт сэппэрээтэрин су­руттаран ылбыта.
1920 с. сэтинньи 7 күнүгэр Афанасий Петровичка «Саха Омук» обществоны тэрийэн, культурнай-сырдатар үлэни көҕүлүүрүгэр ыҥырыы сурук кэлбитэ. Онон, Халаалы үрэх төрдүгэр Арыыга «Саха Омук» общество филиала тэ­риллибитэ. Түмүгэр Соморсун нэhилиэгэр аан бастаан испэктээкиллэри ту­руортаабыттара. Онно улаатан эрэр оҕолор Гаврил Харитонов, Алексей Со­ломонов уо.д.а. кыттыбыттар.
1921 с. алтынньы ый - 1922 с. кулун тутар 22 к. Бүлүү уокуругун Одуну сэбиэскэй оскуолатын учуутала.
1922-1923 с.с. ВОЯНУ боломуочунайа.
1924-1925 с.с. Амма улууhунааҕы сэбиэскэй былаас съеhигэр III Чакыр нэ­hилиэгиттэн дьокутаат.
1926 с. олунньу 2-13 күннэрэ Саха АССР IV Бүтүн Саха сиринээҕи Сэбиэт­тэрин съеhин дэлэгээтэ.
1925-1927 с.с. Саха АССР Наркомземын комиссарын солбуйааччы, земле­устройство хамыыhыйатын бэрэссэдээтэлэ.
1928 с. «Конфедералистар» хамсааhыннарын содулунан, үлэтиттэн уурат­ыллар. Соморсуннааҕы хаhаайыстыбатыгар тахсан олорор.
1929 с. сэтинньитигэр "Уолугар Кытайга күрээри оҥостор» диэн ОГПУ­нан тутуллан хаайыллар.
1930 с. алтынньы 3 күнүгэр, 57 сааhыгар «Тройканан» ГУЛАГ лааҕырыгар бириигэбэрдэнэр. Кэнники дьылҕата биллибэт...


                                                                              



 А.П. Рязанскайы  "За усердие"  үрүҥ көмүс мэтээлинэн наҕараадалааһын туһунан

Павлов, А. А. Губернатор И. И. Крафт (Якутск, 2004).

Реформатор земли Якутской губернатор Иван Иванович Крафт, 1906-1913 (Якутск, 2011).

Якутский губернатор Иван Иванович Крафт (1861-1914) : биобиблиогр. указ. (Якутск, 2011).


Номох буолбут олох - диэн элбэхтэ этэбит. Саха омук үтүө дьонун туһунан номох оҥостон илдьэ сылдьыыта нууччалыы эттэххэ «историческая память» харыстыыр, көмүскүүр, саҥаттан саҥа көлүөнэҕэ тириэрдэр ньымата диэтэххэ сыыспаппыт буолуо.

                                                                             Олег Сидоров,                                                    филологическай наука кандидата


Mobirise

Делегаты съезда якутов по случаю 300-летия Дома Романовых.

                                               
                                                                                                                       Н. Михалева-Сайа
                                                                                                                       Саха норуодунай суруйааччыта
                                       Көҥүл ырыата

                                                                                                А.П. Рязанскай 1918-1919 с.с.
                                                                                            Күлүмнүүрдүүн Земствоны
                                                                                                              Саха сиригэр киллэрэ сатаабыттара...
Көҥүлтэн, Эрэлтэн, Эйэттэн
Күндү суох хайа да омукка!
Ол иһин суһумнаа үрдүктэн,
Күннээх күөх дуоҕабыт, сахаҕа

Күн ууһун көмүскүү турдуннар
Олоҥхо Боотурун кэриэтэ
Уолан дьон биһиэхэ баар буолар
Ким кимин быһаарар түгэҥҥэ.

Сүһүөхтээх бэйэбит нөргүйүөх,
Сүрэхтээх бэйэбит долгуйуох,
Сахалыы истиҥник иһийиэх,
Хас биирдии ааттары хатылыах:

Күлүмнүүр кэккэтэ күлүктэн
Таҕыстын ытык уот иннигэр!
Батталы аан бастаан утарбыт
Баараҕай күн дьоммут- кинилэр!

Хаайыллан, кыргыллан, кыранан
Бараммат сүдүлэр чуумпулар.
Алгыырга дылылар ыраахтан
Алааска иҥнэйбит сэргэлэр...

                                                                               // Чолбон. - 2022. - № 11. - С. 29
                                                            Кылгатыллыбыт


Mobirise Website Builder

Афанасий Рязанскай
РФ уонна СӨ худуоһунньуктарын сойуустарын чилиэнэ Н.Н. Рязанскай "Улуус бастыҥ кулубата" хартыыната, 2023 с.

Саха омук туһугар

Mobirise Website Builder

Амма улууһун тэрийбит маҥнайгы кулуба Афанасий Петрович Рязанскай (1873-1930) (Дьокуускай, 2023).

Mobirise Website Builder

Василий Васильевич Никифоров-Кюлюмнюр : фотографии, документы (Якутск, 2006).

Mobirise Website Builder

Василий Васильевич Никифоров-Кюлюмнюр (Якутск, 2016).

Mobirise Website Builder

Первый областной съезд якутов 1912 г. (Якутск, 2020). 

Mobirise Website Builder

Клиорина, И. С. История без флера. Последнее десятилетие в жизни Кюлюмнюра (1918-1928 гг.) (Якутск, 1999).

Mobirise Website Builder

Ковлеков, С. И. В. В. Никифоров и съезд якутов 1912 года (Якутск, 1996).

Mobirise Website Builder

Оймяконский купец-меценат Н. О. Кривошапкин (Усть-Нера, 2007).

Mobirise Website Builder

Якутская Степная дума - первый опыт областного самоуправления : материалы науч.-практ. конф. (Якутск, 2007).


Mobirise Website Builder

Летопись якутского предпринимательства, XVII-XXI века  (Новосибирск, 2015).

Mobirise Website Builder

Якутия. Хроника. Факты. События : 1632-1990  (Якутск, 2012).

Mobirise Website Builder

Башарин, Г. П. История земледелия в Якутии : (XVII в.-1917 г.)  (Якутск, 1989-1990).

Mobirise Website Builder

Курчатова, Т. Т. Первая всеобщая перепись населения Российской империи 1897 г. в Якутской области : (историко-демографический аспект) (Якутск, 2006).

Mobirise Website Builder

Дьяконова, Н. Н.
Якутская интеллигенция в национальной истории: судьбы и время (конец XIX в.-1917 г.) (Новосибирск, 2002).

Mobirise Website Builder

Попов, Г. А. Сочинения (Якутск, 2016).

Mobirise Website Builder

История Якутии в документах архивов г.Санкт-Петербурга : краткий справочник (Якутск, 2023).

Mobirise Website Builder

Лингвист Семен Андреевич Новгородов (Дьокуускай, 2007).

Mobirise Website Builder

Всеякутские съезды Советов : документы и материалы : 1922-1937 (Якутск, 1972).

Mobirise Website Builder

Бюллетень Четвертого Всеякутского съезда Советов (Якутск, 1926, № 2).

Mobirise Website Builder

Избранные народом : делегаты Всеякутского съезда Советов, члены ЯЦИК, депутаты Верховного Совета ЯАССР, РСФСР, СССР, народные депутаты Верховного Совета ЯАССР/Я-С.ССР/РС(Я)..., 1922-2008. (Якутск, 2009). 

Mobirise Website Builder

Хатылаев, М. М. Политические деятели Якутии 1917-2003 годов: первые лица (Москва, 2005).

Mobirise Website Builder

Сидоров, О. Г. Якутская Автономная Республика: действующие лица (1917-1922) (Якутск, 2022). 

Mobirise Website Builder

От Госплана до Минэкономики: люди, события, документы. (Якутск, 2015).

Mobirise Website Builder

Народ саха от века к веку (Новосибирск, 2003).


Mobirise Website Builder

Клиорина, И. С. История без флера-2. Тайна кода "Моряки" - чекистской, союзной операции по ликвидации первых якутских большевиков. 1937-1938 гг. (Якутск, 2011).

Mobirise Website Builder

Строд, И. Я. Саха сирин тыатыгар (Якутскай,  1963).


Mobirise Website Builder

Пестерев, В. И. Амга в вихре гражданской (1921-1927 гг.) (Якутск, 1997).

Mobirise Website Builder

Сидоров, О. Г. Первое издание "протоколов" съезда Якутов // Илин. - 2014. - № 1-2. - С. 32-103.

Mobirise Website Builder

Слепцов, М. Н. Сэдэх хаартыска туһунан // Күрүлгэн. - 2012. - №5. - С. 76-89.

Mobirise Website Builder

История в фотографиях // Илин. - 1996. - № 1-2. - С. 27.

Mobirise Website Builder

Андросов, Г. Г. Умнуллубут бырабыыталыстыба салайааччылара кимнээхтэрий?//Илин. - 2017. - № 2. - С. 25-26.

Mobirise Website Builder

Пестерев, В. И. Союз якутов // Страницы истории Якутии в документах, легендах, мифах (Якутск, 2000, с. 102.

Mobirise Website Builder

Петров, П. Д. Мысли, изложенные мастерски // Якутский архив. - 2015. - № 1. - С. 96.

Mobirise Website Builder

Куолаһап, Ы. Салгыы чинчийиэххэ, чопчулуохха // Күрүлгэн. - 2013. - №1. - С. 104.

Mobirise Website Builder

Книга памяти: книга-мемориал о реабилитированных жертвах политических репрессий 1920-1950-х годов. Т. 1 (Якутск, 2002).

Mobirise Website Builder

Алексеев, Е. Е. История национального вопроса в Республике Саха (Якутия) : (февраль 1917-1941 гг.) (Якутск, 1998).

Mobirise Website Builder

Алексеев, Е. Е. Национальный вопрос в Якутии : (1917-1972 гг.) (Якутск, 2007).

Mobirise Website Builder

Иванова, Т. С. Из истории политических репрессий в Якутии (Новосибирск,  1998).

Mobirise Website Builder

Багдарыын Сүлбэ.
Олох долгуна (Дьокуускай, 1992).

Mobirise Website Builder

Гаврильев, Д. Н. Репрессия уонна реабилитация (Дьокуускай, 2001).

Mobirise Website Builder

Стрюкова, Ж. Г. Афанасий Рязанскайга анаммыт кинигэ сүрэхтэннэ // Саха сирэ. - 2023. - Бала5ан ыйын 28 к. - С. 17.


 Кэм - кэрдии, өрүс дохсун сүүрүгүн курдук, туохтан да иҥнибэккэ устан иһэр... Олоххо саҥаттан саҥа сүүрээннэр киирэн, улахан уларыйыылар тахсаллар. Ол эрээри дойдубут ааспыт историятын хос-хос эргиллэн көрөбүт, кинилэр олохторун, үлэлэрин түмүгүн инники кэскилбитигэр сулус гынан холобур туттабыт.

Степан Кузьмин
«Амма улууһа (оройуона)» МТ баһылыга


Рязанскайдар төрүччүлэрэ

Mobirise
Mobirise

Номох буолбут дьоммут

Mobirise Website Builder

Захаров, Ф. Ф. Боотуруускай улуус сахаларын төрүт уустара (Чурапчы, 1993).

Mobirise Website Builder

Амгинский улус: история, культура, фольклор (Якутск, 1997).

Mobirise Website Builder

Амгинский улус: история, культура, фольклор (Якутск, 2001).

Mobirise Website Builder

Чурапчинский улус: история, культура, фольклор (Якутск, 2005).

Mobirise Website Builder

Амгинский район - вехи столетия (Якутск, 2011).

Mobirise Website Builder

Летопись Амги-Слободы : 1652-2016 (Якутск, 2017).

Mobirise Website Builder

Старостин, С. Д. Соморсун (Дьокуускай, 2001).

Mobirise Website Builder

Соморсун үйэлэр кирбиилэригэр (Якутск, 2015).

Mobirise Website Builder

Павлов, П. М. Сулҕаччы түөлбэтигэр (Дьокуускай, 2005).

Mobirise Website Builder

Амма чулуу киһитэ (Амма, 2009).

Mobirise Website Builder

Исторические предания и рассказы якутов (Москва ; Ленинград, 1960).

Mobirise Website Builder

Потапов, И. А. Якутская народная резьба по дереву (Якутск, 1972).

Mobirise Website Builder

Харысхал. Ааспыт кэм аартыктарынан. Бастакы чааһа (Дьокуускай, 2002).

Mobirise Website Builder

Баһылай Харысхал. Ааспыт кэм аартыктарынан (Дьокуускай, 2021).

Mobirise Website Builder

Локальная и региональная история в глобальном измерении: мир якутской эмиграции между Востоком и Западом (Новосибирск, 2021).

Mobirise Website Builder

Якимов, О. Д. Я имею сына-эмигранта... // Илин. - 2006. - № 4. - С. 69-72.

Mobirise Website Builder

Якимов, О. Д. Я имею сына-эмигранта... // Илин. - 2011. - № 3-4. - С. 69-73.

Mobirise Website Builder

Харысхал, В. Е. Серия материалов об Акслипиодоте Рязанском // Илин. - 2015. - № 1-2. - С. 43-60.

Mobirise Website Builder

Антонов, Е. П. Обостренное чувство справедливости : (о судьбе А. П. Рязанского) // Полярная звезда. - 1999. - №1. - С. 54-56.

Mobirise Website Builder

Сидоров, О. Г. Об итогах научно-исследовательской экспедиции "Публицистическое наследие якутской интеллигенции" в Австралию // Вестник Национальной библиотеки РС(Я). - 2020. - № 1. - С. 33-38.


Кини тэлбит кэтит аартыгынан,
Күн бүгүн Амма дьоно-сэргэтэ,
Сыл ахсын балысханнык сайда,
Олоробут кэскиллээҕи уһанса.

                                                    Наталия Рязанская





The page was started with Mobirise templates